Yunanıstanın “Türkiyəsiz Aralıq dənizi və Adalar dənizi (Egey) layihəsi”nin əsas təməli öz ağıllarına görə hazırladıqları Sevilya xəritəsidir. Heç bir elmi əsasa və 1958, 1960 və 1982-ci illərdə keçirilən Dəniz Qanunu Konfranslarının qərarlarına uyğun gəlməyən bu xəritə tamamilə yalan, rüşvət və maraqlar əsasında Juan Luis Suarez de Vivero və Juan Carlos Rodriguez Mateos tərəfindən hazırlanıb.

Xəritə adaların "Qitə şelfi" olması ehtimalına əsaslanırdı. Məqsəd ABŞ və Avropa İttifaqını (Aİ) Yunanıstanın arxasına alaraq Türkiyənin Adalar dənizinə və Şərqi Aralıq dənizinə çıxmasının qarşısını almaq, Meqali İdeyasına uyğun olaraq Qərb dünyasının təzyiqi ilə xəritəni Türkiyəyə zorla qəbul etdirmək və “Böyük Yunanıstan Krallığı”nın yaradılması məqsədinə doğru daha bir daimi addım atmaq idi.

Kipr rumları və onların silah gücünə qəsb etdikləri qondarma dövlətlər deyil, Yunanıstan belə bir addım atmazdımı? Onlar həmçinin Sevilya xəritəsi ilə inteqrasiya edən Eksklüziv İqtisadi Zona xəritəsini dərc edərək, adaların materikin təbii uzantısı olduğunu və beləliklə də kontinental şelfə malik olduğunu iddia etdilər. Bu iddiaya əsaslanaraq tərtib edilən xəritəyə görə, Şərqi Aralıq dənizindəki Yunan kontinental şelfi Meis adasından Misirə doğru enərək Şərqi Aralıq dənizinin ortasına doğru enərək, “Bütün Kipr adası”nın dəniz əraziləri ilə birləşərək Türkiyənin Şərqi Aralıq dənizindəki yurisdiksiyası tamamilə qəsb edilir, Şərqi Aralıq dənizi və Adalar dənizi ilə əlaqələri kəsilir.

Adalar dənizi və Şərqi Aralıq dənizində ən uzun kontinental sahilə malik Türkiyənin beynəlxalq təşkilatlarda haqlı etirazlarına görə bölgədə qaynar qarşıdurma istəməyən ABŞ və Aİ, ordusunu təşkil edən güclü Dəniz, Hava və Quru qüvvələri, nəhayət, bu xəritənin “Yox” olduğuna qərar verdi və Yunanıstanın Kipr Rum Administrasiyası (GCA) ilə birlikdə Adalar dənizi və Şərqi Aralıq dənizini qəsb etmək cəhdi sona çatdı.

Bu sona çatdı, lakin Cənubi Kipr Rum Administrasiyası hələ də ABŞ və Aİ-nin Quzey Kıbrıs Türk Cümhuriyyətinin (KKTC) Dəniz Yurisdiksiyasına məhəl qoymadan hər hansı bir qaynar münaqişədə arxasında duracağını güman edərək və Quzey Kıbrıs Türk Cümhuriyyətini görməzlikdən gəlir.Tərəddüd etmədən xalqın hüquqlarını pozmağa davam etməkdən çəkinmir. Keçən bazar ertəsi Türkiyə Cümhuriyyətinin Şimal Yarısı və KKTC-nin Dəniz Yurisdiksiyası 12-ci Plot, Rum Administrasiyası tərəfindən səlahiyyətli "Shell" və "NewMed" Enerji Konsorsiumu adına fəaliyyət göstərən Chevron şirkəti qazma işlərinə başladı. “Chevron” şirkətinə məxsus “Stena Forth” adlı qazma gəmisi 12-ci bağlamada təbii qazın kəmiyyət və keyfiyyətinin təsdiqi üçün başladığı bərkitmə işlərini yekunlaşdıraraq qazma işlərinə davam edəcək. Qazma gəmisinin mövqeyi hazırda 12-ci parselin cənub yarısındadır, yəni Türkiyə Respublikası və KKTC-nin Dəniz Yurisdiksiyasına daxil deyil.

Yunanların bu cəsarət göstərməsinin bir neçə səbəbi var.

Mayın 14-də keçiriləcək prezident və parlament seçkilərinin nəticələri hələ bəlli deyil və bu, bir fürsət kimi qiymətləndirilir.

Keçmişdə qazma işləri Türkiyə Hərbi Dəniz Qüvvələri tərəfindən əngəllənsə də, son bir neçə gəmidə heç bir bloklama aparılmayıb.

Kipr Rum rəhbərliyinin 12-ci parselin cənub tərəfində, İsrailin təbii qaz çıxardığı zəngin Leviathan yatağından ötəri İsraillə yaranan problemləri İsrailə də qazancdan pay vermə öhdəliyi götürərək həll etməsi.

Bundan sonra ABŞ, Aİ və İsrailin yunanların arxasında olduğuna inanaraq, keçmişdə cəhd etdikləri kimi Türkiyə Cümhuriyyətinin və KKTC-nin Dəniz Yurisdiksiyasını qəsb etmək olacaq...

Təbii ki, gözlədikləri reaksiyanı ala bilməsələr...

Prof. Dr. Ata ATUN
Dekan, Kıbrıs Elm Universiteti
KKTC prezidentinin siyasi müşaviri